Din ve Coğrafya Sempozyumu II 4./10. Asır Sonrası İslam Coğrafyacılığının Tarihi adlı Bildiri Kitabı yayımlandı

Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ve İslami Araştırmalar Merkezi iş birliğiyle 03-04 Ekim 2024 tarihlerinde gerçekleştirilen “4./10. Asır Sonrası İslam Coğrafyacılığının Tarihi” temalı Din ve Coğrafya Sempzoyumu II'nin Bildiri Kitabı Hitit Üniversitesi Yayınları tarafından yayımlandı.

Bu kitap, söz konusu sempozyumda sunulan 25 bildirinin gözden geçirilmiş ve genişletilmiş tam metninden oluşmaktadır. Din ve Coğrafya Sempozyum dizisinin ikinci halkasını oluşturan bu çalışmada 4./10. yüzyıldan sonraki dönemde İslam coğrafyacılığının temel özellikleri, tarihsel gelişimi ve önemli temsilcileri ele alınmıştır. 3./9. ve 4./10. asırlarda Müslümanlar ayrı bir bilim dalı olarak kabul ettikleri coğrafya ile ilgili güçlü ve özgün metinler ortaya koyarak İslam coğrafyacılığını önemli bir seviyeye ulaştırmışlardır. Sonraki asırlarda İslam coğrafyacılığının gelişerek büyük bir literatür oluşturduğu görülmektedir. İslam dünyasında astronomi, denizcilik ve coğrafyacılık konuları üzerine yoğunlaşan bu çalışmada, Endülüs deniz ticareti, Fâtımîler, Eyyûbîler ve Memlûkler dönemlerinde donanma faaliyetleri, Abbâsîler ve Fâtımîlerin liman şehirleri, Osmanlı coğrafyacılığı gibi başlıklara yer verilmiştir. Ayrıca İbn Havkal, Kâşgarlı Mahmud, Bîrûnî, Yâkût el-Hamevî, Ebû Hâmid el-Gırnâtî, İbnu’l-Verdî, Ebu’l-Fidâ, İbn Battûta ve Ebu’s-Salt el- Endelüsî gibi önemli isimlerin eserleri ve coğrafyacılık anlayışları incelenmiştir. Coğrafyacıların bakış açısıyla hac güzergâhları, farklı kültürlerden gelen hacıların yolculuk deneyimleri, Bağdat’ın tarihsel gelişimi, Şam ve Dımaşk kavramlarının kullanımı gibi yöntemsel sorunlara dair değerlendirmeler bu çalışmada ele alınmıştır. Ayrıca Fatih Sultan Mehmed dönemi haritaları, Amerika’nın keşfinde din adamlarının etkisi, Mimar Sinan’ın yapıları özelinde kapılar ile coğrafi konum ilişkisi gibi konular da işlenmiştir. Sempozyumda modern yöntemler olarak değerlendirilebilecek dijital sistemlerin İslam tarihi ve coğrafya araştırmalarında kullanımına özel bir oturum ayrılmıştır. Bu tür çalışmalara örnek niteliğinde Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak hazırlanan 19. yüzyıl İstanbul tekkelerinin konum analizine yönelik bir çalışma da kitapta yerini almıştır. Farklı alanlarda kaleme alınan ve 4./10. yüzyıl sonrası İslam dünyasında coğrafya, haritacılık, denizcilik, astronomi ve seyahat gibi farklı alanlardaki gelişmeler ile oluşturulan eserleri inceleyen bu metinlerle, İslam dünyasında coğrafya ve coğrafyacılığın tarihi genel hatlarıyla ortaya konmuştur. Bu çalışmanın İslam coğrafyacılığına dair literatüre katkı sunması ve yeni çalışmalara zemin oluşturması hedeflenmektedir.